هفته جهانی تغذیه با شیر مادر 10 الی 16 مرداد 1402
 

بانک شیرمادر:

تغذیه با شیرمادر یک مزیت نیست ، بلکه یک ضرورت و بخش طبیعی از تغذیه یک نوزاد است . اما گاهی به دلایل مختلف مثل کم بودن شیرمادر، کودکان چند قلو یا وجود بیماری خاصی در مادران، شیرمادر برای رفع نیاز نوزاد کافی نیست و تلاش ها برای رفع اشکالات شیردهی نیز پاسخی نمی دهد. در این شرایط ،تغذیه با شیرهای موجود در بانک شیرمادران، راهکاری برای رسیدن به هده تغذیه نوزاد با شیرمادر است.

بانک شیرمادر یک موسسه بدون سودرسانی مالی است که با هدف تامین شیرمادران پاستوریزه شده طی فرآیند اهدای شیر، انجام فرآیند غربالگری ،ذخیره کردن و توزیع شیراهدایی بر اساس قوانین موجود فعالیت می کند.

چشم انداز تاريخي بانك شير مادر:

-از 1800 سال پیش از میلاد، نوزادانی که به هر دلیل از شیر مادر محروم میشدند از شیر دایه استفاده می کردند

-شیوع بیماری های عفونی و کاهش میزان استفاده از شیر دایه و تبلیغات وسیع شیرخشک در دهه 70 میلادی به عنوان چالش های جدی در استفاده از شیر مادرمطرح شده است

-با شروع قرن 21 به تغذیه شیرخوار با شیرمادر دوباره توصیه شد و محققین وپزشکان به تغذیه انحصاری با شیرمادر درطی شش ماه اول زندگی تاکید داشتند.

-اولین بانک شیرمادر در دنیا در سال 1900 در اتریش افتتاح شد و 10سال بعدبانک شیرآمریکا راه اندازی شد.

-بیشترین بانک شیر در کشور برزیل (217بانک و 126 مکان جمع آوری شیر) وجوددارد.

-در سال 1985 انجمن بانک شیرمادر در شمال آمریکا تاسیس شد که نه تنها ارتباط بین بانک ها برقرار کرد بلکه تحقیقات گسترده در زمینه شیرمادر آغاز کرد.

-اولین بانک شیرمادر در ایران در سال 1395 در دانشگاه علوم پزشکی تبریز راه اندازی شد.

-تا سال 2021، بانک شیر در اروپا و 30 بانک شیر در آمریکا و کانادا و سایر کشورها راه اندازی شد.

 

روند فعالیت بانک شیرمادر:

 

1-انتخاب اهدا کننده سالم به لحاظ جسمی،روانی،اجتماعی و بررسی سوابق پزشکی آنان و تشکیل پرونده اهدا برای مادران داوطلب اهدا شیرمادر

2-آموزش بهداشت، شیردوشی ایمن و ایجاد حس تعهد به این کار

3-تحویل بطری های مخصوص ذخیره شیر به مادران اهدا کننده

4-دریافت شیراز مادران اهدا کننده و انتقال آن به یخچال های مخصوص شیرهای ورودی

5-پاستوریزاسیون شیر

6-ارسال یک نمونه از شیر به آزمایشگاه برای کشت میکروبی

7-بعد از تایید شیر توسط آزمایشگاه این شیر با دستور پزشک به نوزادان نیازمند محروم از شیرمادر داده می شود.

چه مادرانی می توانند شیر اهدا نمایند

1-بارداری و زایمان نرمال مادر

2-آزمایشات دوران بارداری مادر فاقد مشکل باشد

3-عدم ابتلا به عفونت حاد یا مزمن

4-عدم مصرف دارو،سیگار و الکل

5-عدم مصرف منظم داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن و آسپرین

6-مادر شیرده حداکثر 6تا 8ماه پس اززایمان

 

نگهداری شیر در منزل جهت اهدا به بانک شیر

مادران می توانند در مکان های مختلف مانند منزل، بانک شیر یا بیمارستان شیر را جمع آوری و اهدا کنند. در صورت جمع آوری شیر در منزل ،ظرف شیر باید در سرد ترین نقطه  دوراز درب یخچال قرار گیرد و هرچه سریعتر زیر 24ساعت به بانک شیر انتقال یابد. با این حال در صورت لزوم شیر را می توان در منزل به مدت 3ماه در فریزر خانگی در دمای 18- درجه سانتی گراد یا پایین تر ذخیره نمود.

اداره کردن شیراهدایی در بانک شیر:

-در زمان ورود شیراهدایی به بانک شیر از نظر برچسب گذاری (مشخصات اهدا کننده،تاریخ جمع آوری) و منجمد بودن مورد بررسی قرار می گیرد.

-شیراهدایی می تواند قبل از پاستوریزاسیون و یا بعد از آن مورد آزمایشات میکروبی قرار گیرددر صورتی که شمارش میزان آلودگی مطابق با معیارهای استاندارد نباشد و شیرهای اهدایی آلودگی زیادی داشته باشد،شیردور ریخته می شود.

روشهای پاستوریزاسیون شیرمادر:

هولدر: روش رایج پاستوریزاسون شیرمادر در دنیا است  که در این روش شیر تا دمای 62.5 درجه سانتی گراد به مدت 30 دقیقه گرم شده و سپس به سرعت تا دمای 4 درجه سانتی گراد سرد می شود.در ین روش لیزوزیم 75% ، لاکتوفرین 50% igG تا 70% حفظ شده و igA  تغییر مختصری می کند . در این روش کلیه ویروسها از جمله CMV، HIV  و میکروب ها از بین می رود.

دریافت کنندگان شیراهدایی:

1-نوزادان نارس                                                                                        

2-نوزادان مبتلا به سوء تغذیه

3-سندروم روده کوتاه

4-اسهال مقاوم به درمان

5-سندروم نفروتیک                                                                                         

6-ناهنجاری های مادر زادی                                                                 

7-اختلال رشد

8-عدم تحمل فرمولا(شیرخشک)

9-نقص ایمنی کمبود ایمنوگلوبین

محرمیت و خویشاوندی:

وقتی شیرخواری در دوسال اول زندگی از پستان مادری غیر از مادر خودش حداقل 15 مرتبه به تناوب یا 24 ساعت پیاپی بدون آنکه در 24 ساعت غیراز شیر دایه، آب و احیانا داروی ضروری مصرف کند، تغذیه شود میان شیرخوار و شیردهنده و همسر و فرزندان مشترک شیردهنده و شوهرش، نوعی رابطه محرمیت و خویشاوندی ایجاد می گردد. با توجه به اینکه در برنامه اهدا شیر،شیرخوار مستقیم از پستان تغذیه نمی شود و شیرهای اهدایی باهم مخلوط و 15 مرتبه شیردهی به نوزاد به صورت متناوب انجام نمی شود به خودی خود محرمیت منتفی می گردد.

طبق استفتا از ا دفتر مراجع عظام، تغذیه نوزادان نیازمند از شیراهدایی بانک شیرمادر بلامانع است.